Dział spadku, podział majątku spadkowego

Czym jest dział spadku i kiedy jest potrzebny?

Gdy spadek dziedziczy więcej niż jedna osoba, powstaje między spadkobiercami wspólność majątku spadkowego.

Oznacza to, że każdy ze współspadkobierców ma określony udział w całym majątku, ale żaden z nich nie jest wyłącznym właścicielem poszczególnych jego składników.

Aby tę wspólność znieść i przyznać konkretne przedmioty majątkowe lub odpowiednie spłaty poszczególnym spadkobiercom, konieczne jest przeprowadzenie działu spadku.

Jest to czynność prawna, która ma na celu ostateczne rozdysponowanie majątkiem spadkowym zgodnie z udziałami przypadającymi każdemu ze spadkobierców. Dział spadku może zostać przeprowadzony polubownie, w drodze umowy między wszystkimi spadkobiercami, lub, w przypadku braku porozumienia, na drodze postępowania sądowego.

Kto i kiedy może wystąpić
o dział spadku?

Uprawnienie do żądania działu spadku przysługuje każdemu ze współspadkobierców, niezależnie od wielkości udziału.

Co istotne, roszczenie o dział spadku nie ulega przedawnieniu.

Oznacza to, że spadkobiercy mogą dokonać podziału majątku spadkowego w dowolnym momencie po stwierdzeniu nabycia spadku lub uzyskaniu aktu poświadczenia dziedziczenia, nawet wiele lat po śmierci spadkodawcy.

Umowny dział spadku

Jest to najszybszy i często najmniej kosztowny sposób podziału majątku spadkowego.

Warunkiem jest osiągnięcie porozumienia przez wszystkich współspadkobierców co do sposobu podziału, ewentualnych spłat i dopłat.

Forma umowy

Co do zasady, umowa o dział spadku może być zawarta w dowolnej formie.

Jednakże, jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu umowa o dział spadku musi być zawarta w formie aktu notarialnego. W takiej sytuacji niezbędna będzie pomoc notariusza.

Zalety

Szybkość postępowania, niższe koszty w porównaniu do drogi sądowej, możliwość elastycznego ukształtowania podziału zgodnie z wolą stron.

Rola notariusza

Notariusz nie tylko sporządza akt notarialny, ale także czuwa nad zgodnością umowy z prawem, dba o zabezpieczenie interesów wszystkich stron oraz udziela wyjaśnień.

Sposoby działu spadku w drodze umowy

W przypadku umownego działu spadku, strony mają bardzo dużą swobodę w kształtowaniu sposobu podziału majątku.

Najważniejsze jest jednak ich wzajemne porozumienie.

Ważną cechą umownego działu spadku jest elastyczność i możliwość dostosowania postanowień do potrzeb współspadkobierców.

Możliwe są następujące, przykładowe sposoby umownego rozdysponowania majątkiem spadkowym:

Podział fizyczny rzeczy

Spadkobiercy mogą uzgodnić, że poszczególne składniki majątku spadkowego zostaną podzielone i przyznane na wyłączną własność konkretnym osobom. Jeżeli fizyczny podział danego składnika jest możliwy (np. dużej działki gruntu na mniejsze), mogą dokonać takiego podziału. Strony decydują, czy i w jaki sposób wyrównać ewentualne różnice w wartości otrzymanych przedmiotów. Dopłaty pieniężne między spadkobiercami są możliwe, ale nie są konieczne – spadkobiercy mogą zgodnie ustalić, że rezygnują z wzajemnych rozliczeń, nawet jeśli wartość przyznanych im części nie odpowiada ściśle ich udziałom w spadku.

Przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu lub niektórym spadkobiercom ze spłatą lub bez spłaty pozostałych

Spadkobiercy mogą postanowić, że całość lub określone, wartościowe przedmioty spadkowe (np. mieszkanie) przypadną jednemu lub kilku z nich.
W takiej sytuacji pozostali spadkobiercy mogą, ale nie muszą, otrzymać spłaty pieniężne odpowiadające wartości ich udziałów lub innej ustalonej kwocie. Strony mają pełną swobodę w ustaleniu wysokości i terminów ewentualnych spłat. Mogą również całkowicie zrezygnować ze spłat, jeśli taka jest ich wspólna wola.

Sprzedaż wspólnego majątku i podział uzyskanej sumy

Zamiast dokonywać działu spadku, spadkobiercy mogą również wspólnie zdecydować o sprzedaży całości lub części majątku spadkowego osobie trzeciej. Nie jest to wówczas typowy dział spadku, a raczej wspólne rozporządzenie odziedziczonym majątkiem, prowadzące do jego zbycia. Uzyskaną ze sprzedaży kwotę dzielą następnie między siebie według ustalonych zasad.

Inne ustalenia

W ramach umowy o dział spadku, strony mogą przyjąć dowolne inne rozwiązania, które uznają za słuszne i odpowiadające ich interesom, pod warunkiem, że są one zgodne z prawem i ewentualny fizyczny podział rzeczy jest możliwy do przeprowadzenia. Mogą np. ustanowić służebności na nieruchomościach, umówić się co do sposobu korzystania z rzeczy wspólnych do czasu ich definitywnego podziału lub sprzedaży.

Koszty związane z umownym działem spadku

Umowa o dział spadku musi być zawarta w formie aktu notarialnego, gdy w skład spadku wchodzi np. nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Opłaty zależą od wartości majątku podlegającego działowi.

Dział spadku może wiązać się z obowiązkiem zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Umów nieodpłatne
konsultacje

Dzięki konsultacjom zyskasz jasność w kwestiach prawnych i finansowych planowanej czynności, co pozwoli Ci świadomie podjąć decyzję i sprawnie przygotować się do bezpiecznego podpisania aktu.

W trakcie konsultacji:

— Przeanalizuję przedstawioną przez Ciebie sytuację i wskażę dostępne rozwiązania.
— Zweryfikuję stan prawny. Powiem Ci, jakie dokumenty są niezbędne do przeprowadzenia czynności oraz jak i skąd je uzyskać.
— Otrzymasz szczegółowe informacje na temat kosztów, w tym taksy notarialnej, podatków oraz opłat sądowych i innych.
— Odpowiem na Twoje pytania związane z planowanym aktem.

Skorzystaj z nieodpłatnych konsultacji z notariuszem.

Zadzwoń do mnie — 453 383 010.
Zarezerwuj wizytę przez internet.

Zadzwoń — 453 383 010